محمد شریعتی

کوچ حرفه ­ای کسب و کار، دانشجوی دکتری تخصصی کارآفرینی، دانشگاه تهران

 

در روزگاری به سر می‌بریم که کلماتی مثل «کسب و کار»، «کارآفرینی» و «خویش فرمایی» را اینجا و آنجا می‌شنویم. روند کارآفرینانه و نوآورانه اقتصاد جهانی، سیاست‌های حمایتی دولت برای ترویج کارآفرینی و تولید دانش‌­بنیان و خصوصا با زیرساخت‌های الکترونیک موجود (در کنار نابسامانی­های اقتصادی)  باعث شده بسیاری از افراد به دنبال راه‌اندازی کسب‌و‌کار بوده و کمتر به دنبال کارمند شدن باشند. در این بین گاه و بیگاه اصلاحاتی نظیر «مشاوره کسب‌وکار»، «منتور کسب‌وکار» و اخیرا «کوچ کسب‌و کار» هم شنیده می­شود که به نوعی جزء جدایی ناپذیر موفقیت در کسب و کار هستند؛ در واقع کسب‌وکار عده­ای کمک به کسب­‌وکار دیگران از طریق این نوع خدمات است.

اگر در مسیر کارآفرینی قدم گذاشته‌اید یا در حال راه اندازی کسب‌وکاری هستید، بی‌شک نیاز به شاگردی کردن نزد کسانی که راه شما را پیشتر پیموده‌اند و کارآفرینان یا مدیران موفقی هستند را حس کرده‌اید. چنین افرادی می‌توانند منتور یا به تعبیر دیگر مرشد شما در این مسیر باشند. یک منتور حرفه‌ای به واسطه تجارب گسترده‌ای که در حوزه مورد نظر شما دارد، می‌تواند در قالب روایت کردن داستا‌ن‌هایی از گذشته خود به شما کمک کند تا مسیر ویژه خود را بیابید یا آن را بسازید. پس خصوصیت این نوع رابطه بالاتر بودن سطح تجارب و بینش عملی منتور نسبت به شماست و نتیجه آن انتقال این تجارب و بینش‌ها به شما خواهد بود .

مشاور کسب و کار

گاهی منتور شما به خاطر تجارب محدودی که دارد برای بعضی موضوعات و مسائل که ویژه کسب‌وکار شما هستند نمی‌تواند مفید واقع شود. به عنوان مثال منتور شما ممکن است در حوزه تبلیغات از روش‌های سنتی‌تر استفاده کرده باشد و یا این که تجاربی عمومی در حوزه تبلیغات داشته باشد؛ در حالی که شما نیاز به یک برنامه‌ریزی جامع و دقیق در خصوص بازاریابی دیجیتال داشته باشید، یا در خصوص قرارداد نویسی و مسائل حقوقی کسب‌و‌کارتان نیاز به شخصی داشته باشید که به قوانین روز آشنا باشد و تجربه کمک به کسب‌وکارهای مختلف را داشته باشد. یک مشاور کسب‌و‌کار (و یا در موارد تخصصی‌تر مشاور حقوقی، مشاور تبلیغات و …) اگرچه لزوما خودش کسب‌و‌کاری مشابه شما راه‌اندازی نکرده است، اما در یک حوزه خاص دانش تخصصی دارد و می‌تواند شما را از سعی و خطا و یا صرف زمان برای عمیق شدن در آن حوزه خاص بی‌نیاز کند. نتیجه چنین رابطه‌ای می‌تواند دسترسی به دانش عمیق، بهترین تجربه‌های دیگر سازمان‌ها و یا دریافت راه‌حل‌ها و برنامه‌های تخصصی برای رفع مسأله مورد نظرتان در کسب‌وکار باشد.

کُوچ کسب‌و‌کار

… باید توجه داشت که مدرس، منتور یا مشاور کسب و کار قرار نیست به جای شما تصمیم بگیرند یا اقدام کنند و یا تعهدی برای موفقیت شما در کسب‌وکار بدهند. این خود شمایید که مسئولیت و ریسک اقدامات خویش را متحمل خواهید شد. حتی اگر بهترین دوره‌های آموزشی کسب‌وکار را گذرانده باشید، با تجربه‌ترین منتور را انتخاب کرده باشید و متخصص‌ترین مشاور را استخدام نموده باشید، در مرحله اقدام آنچه مهم است نقاط قوت درونی شما است به یاریتان می‌آیند و نقاط ضعف درونی شما (در کنار محدودیت‌های بیرونی) است که مانع دسترسی شما به اهدافتان می‌شوند.

مواجهه با دنیای پیچیده درون گاه بسیار سخت تر از مواجهه با سنگین ترین فشارهای محیطی است و اینجا نیز وجود یک تسهیلگر می‌تواند کمک کند تا بهترینِ خودتان شوید و با نهایت قوا به سوی اهدافتان پرواز کنید. در اینجا یک کوچ کسب‌وکار (در عام‌ترین تعریف) با توجه به آموزش‌های تخصصی که در حوزه کوچینگ گذرانده است کمک می‌کند تا بسیار بهتر و واضح‌تر مشخص کنید که از کسب‌وکارتان چه می‌خواهید، چه منابع و امکاناتی برای رسیدن به خواسته‌تان دارید، چه چیزهایی محدودتان می‌کند، چگونه می‌توانید با خلاقیت خود راه‌حلی پیدا کنید و در نهایت آن را به خوبی اجرا نمایید.

مهمترین تفاوت رابطه با یک کوچ کسب‌وکار با سایر تخصص‌های ذکر شده این است که کوچ،  شما را آگاه‌ترین فرد نسبت به کسب‌وکارتان و نسبت به نقاط قوت و ضعف درونی‌تان می‌داند و باور دارد شما با اتکا به این آگاهی‌ها (که گاه در ضمیر ناخودآگاه تان قرار دارند و به راحتی به آن دسترسی ندارید) می‌توانید مسائل را شناسایی و حل نمایید. یک کوچ حرفه‌ای در یک فضای امن و محرمانه، بدون این که درباره شما قضاوتی انجام دهد با جریان فکر شما همراه می‌شود و با سؤالات پر قدرتی که از شما می‌پرسد مانند یک نور افکن در مسیر پر پیچ و خم صعود به قله موفقیت، شما را متوجه نقاط تاریک و ناشناخته وجودتان و کسب‌وکارتان می‌نماید؛ و زمانی که به این نقاط آگاه شدید، شما را همراهی می‌کند تا بر اساس این آگاهی‌های جدید تصمیماتی متفاوت از گذشته اتخاذ کنید و در انجام این تصمیمات درباره خودتان و کسب و کارتان متعهد بمانید.

در این شماره درباره اهمیت بهره‌مند شدن از تسهیلگران در مسیر پر از ابهامِ راه‌اندازی و اداره یک کسب‌وکار صحبت شد. همچنین به تمایز چهار روش معروف تسهیلگری کسب و کار یعنی تدریس، منتورینگ، مشاوره و کوچینگ کسب و کار پرداخته، جایگاه متفاوت کوچینگ و اثرهای عمیق‌تر آن در بین روش­های تسهیلگری به طور مختصر شفاف‌سازی شد. در شماره‌های بعد مفصل‌تر به اهمیت، ضرورت و اثرگذاری کوچینگ خواهیم پرداخت. امید است که این نوشتار در انتخاب تسهیلگر مناسب به شما کمک نموده باشد.