نوآوری برای ایجاد آینده‌ای هوشمند

سعیده قرشی، معمار/شهرپژوه

ما در یک جامعه جهانی پویا و آشفته زندگی می‌کنیم. موج گرایش‌های بزرگ از جمله تغییر سریع در جهانی‌سازی و پیشرفت‌های فناوری، نیروهای جدیدی را در بازار ایجاد می‌کند. برای بقا و پیشرفت هر سازمان، کسب‌وکار و حتی فعالیتی در چنین محیطی، نوآوری ضروری است. با این حال، نوآوری دیگر فقط ایجاد ارزش برای سوددهی افراد، سازمان‌ها یا جوامع نیست. هدف نهایی نوآوری باید بسیار گسترده‌تر باشد و به ایجاد آینده‌ای هوشمند کمک کند که افراد بتوانند از بهترین کیفیت زندگی ممکن برخوردار شوند. بنابراین، نوآوری باید به دنبال راه‌حل‌های هوشمندانه برای مقابله با مشکلات بزرگ اجتماعی باشد، به دنبال روش‌های فعالانه‌تر برای پیش‌بینی آینده نامشخص باشد و استراتژی‌هایی را برای رفع موانع آینده هوشمند دنبال کند.

نوآوری وظیفه اصلی بشر در طول تاریخ بوده و در واقع برای بقا و بهبود کیفیت زندگی، تلاش‌های مداوم در زمینه نوآوری ضروری بوده است. تمام موج‌های مهم انقلابی تاریخ بشریت – کشاورزی، صنعتی، اطلاعاتی و همگرایی – همه و همه در مورد نوآوری برای ایجاد ارزش جدید و بهتر است. رهبران سیاسی اهمیت نوآوری برای عدالت اجتماعی و کیفیت زندگی بهتر شهروندان را توصیه می‌کنند. مدیران جهانی بر اهمیت نوآوری مداوم برای محصولات/خدمات و مشاغل جدید برای مشتریان تأکید می‌کنند. مدیران سازمان‌های غیرانتفاعی برای به چالش کشیدن آسیب‌های اجتماعی شکاف اقتصادی، شکاف دیجیتالی و شکاف هدف، نوآوری را دنبال می‌کنند. هدف از نوآوری بسیار عمیق‌تر از ایجاد ارزش مشتری بیشتر، مزیت رقابتی بهتر شرکت‌ها و محیطی برای کیفیت بهتر زندگی است، هدف نهایی نوآوری باید ایجاد آینده بهتر باشد.

مزایای نوآوری ممکن است به افراد، گروه‌هایی از مردم، جوامع، صنایع، ملت‌ها، مناطق و جهان تعلق بگیرد. آنچه در همه این نهادها مشترک است این است که همه آنها به دنبال نوآوری برای آماده سازی بهتر برای آینده هستند. نوآوری باید برای ایجاد آینده‌ای هوشمند که فرصت‌های بیشتری برای کیفیت زندگی بهتر فراهم می‌کند، فعالانه عمل کند.

امروزه از اصطلاح «هوشمند» به طور گسترده‌ای استفاده شده است، به عنوان مثال تلفن‌های هوشمند، اتومبیل‌های هوشمند، خانه‌های هوشمند، زیرساخت‌های هوشمند، شهرهای هوشمند، کشورهای هوشمند و مواردی از این دست؛ اصطلاح «هوشمند» مفهوم امید و آرزو را نشان می‌دهد که به دیدگاه فرد بستگی دارد. حالت هوشمند به شرایط، محیط، فرهنگ و سیستم ارزشی فرد بستگی دارد. با این وجود، مفهوم کلی آینده هوشمند باید به معنای محیط زندگی باشد که بسیار بهتر از وضعیت فعلی امور است.

آینده هوشمند باید جایی باشد که نوآوری به توسعه راه‌حل‌های هوشمندانه برای مشکلات پیچیده برای تأمین محیط انسانی کمک کند. در چنین آینده هوشمندانه‌ای، افراد می‌توانند آزادانه فرصت‌های یادگیری و رشد را دنبال کنند، در روابط خوبی باشند، از اجتماع و محل کار خوشحال باشند و همچنین دارای یک سبک زندگی راحت و سالم با منابع مالی کافی باشند، ایجاد چنین آینده هوشمندی به موارد دیگری بیش از ابزارهای هوشمند، فناوری‌های پیشرفته، استراتژی‌های همگرایی و پشتیبانی دولت نیاز دارد .این به زیرشاخه‌ای از نوآوری‌های نرم نیاز دارد که می‌تواند عدالت اجتماعی، حاکمیت قانون، شفافیت، پاسخگویی، خرد جمعی منسجم مردم و چشم اندازها و اهداف مشترک را پرورش دهد.

تکامل نوآوری

نوآوری نیز مانند هر موضوع دیگری روند تکاملی را طی کرده است، در ابتدا به صورت نوآوری بسته ایفای نقش می‌کرد که در این نوع نوآوری سازمان یا مجموعه متولی ملزم است خود به طور مستقیم به پژوهش و تحقیق بپردازد و بیشتر ایده‌های جدید نتیجه تحقیق و توسعه داخلی سازمان برای توسعه صلاحیت‌های اصلی منحصر به فرد خود است.

نوآوری مشترک مرحله بعدی بود که سازمان‌ها با منابع خارجی یا شرکای خود برای نوآوری در زنجیره ارزش همکاری می‌کنند و پس از آن نوآوری باز با کمی اغراق حالت ایده‌آلی که در آن سازمان‌ها منابع جدیدی از نوآوری را از داخل و خارج جستجو می‌کنند. برخی از محققان معتقدند که نوآوری باز کاملاً مشابه تأمین منابع انبوه نوآوری است، هرچند به بیانی صحیح‌تر نوآوری باز بسیار هدفمند و متمرکزتر از هوش جمعی گسترده یا تأمین منابع عمومی است.

چرخه زندگی نوآوری

در عصر دیجیتال شبکه‌ای، شایستگی‌های اصلی سازمانی دارای چرخه عمر کوتاه است. این نشان می‌دهد که نوآوری یک فعالیت یک باره نیست بلکه فرایند تلاش‌های بی‌پایان برای ایجاد مزیت رقابتی پایدار است. چرخه زندگی نوآوری شبیه منحنی S فناوری است. در ابتدای منحنی، یک نوآوری جدید آغاز می‌شود و منابع مورد نیاز نیز متعهد می‌شوند. بسیاری از ایده‌های نوآورانه، اختراعات، اختراع ثبت شده یا مدل‌های تجاری حتی ممکن است مرحله امکان سنجی را پشت سر نگذارند و کنار گذاشته شوند. برخی ممکن است از پشتیبانی مدیریت کافی و منابع مورد نیاز برای اجرا برخوردار شوند اما با عمر کوتاه بدون بازدهی معقول. برخی از نوآوری‌ها ممکن است یک چرخه عمر طولانی داشته باشند و نرخ بازده ثابت داشته باشند.

آینده هوشمند چیست؟

مفهوم «هوشمند» دیدگاه‌های مختلفی دارد. مفهوم هوشمندی مد نظر نگارنده هوشمند بودن، فعال بودن، هدفمند بودن، آرمان طلبی و هدف‌گرا بودن در استفاده از ایده‌های نوآورانه برای دستیابی به آینده‌ای مطلوب است . ایجاد آینده‌ای هوشمندانه چیزی فراتر از هوشمند بودن در آینده است، جایی که مردم برای سناریوهای احتمالی آینده آماده می‌شوند تا بتوانند بهتر با چالش‌های آینده روبرو شوند. تلاش‌ها برای ایجاد آینده‌ای هوشمند نیازمند ایده‌های نوآورانه برای استفاده از قابلیت اتصال دیجیتال در همه جا، حسگرهای هوشمند، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، دسترسی به تمام دانش بشری و کارآفرینی برای به دست آوردن فرصت‌هایی برای بهترین کیفیت زندگی است. بنابراین، آینده هوشمند جایی است که افراد بتوانند آزادانه به دنبال رفاه خود باشند و نسبت به آینده خود خوش‌بین باشند. در جامعه معاصر، مردم با مشکلات پیچیده و تصمیمات دشوار زیادی روبرو هستند. آینده هوشمند جایی است که افراد می‌توانند با استفاده از فناوری‌ها و دانش موجود، با همکاری دیگران، در حمایت از دولت‌ها یا نهادهای دیگر، یا حتی به تنهایی راه‌حل‌های هوشمندی را برای این مسائل جستجو کنند و سرانجام آن را پیدا کنند.

الزامات آینده هوشمند

در حالی که آینده هوشمند هدف و آرزوی اکثر افراد، سازمان‌ها، دولت‌ها و حتی کشورها است، اما به سادگی که به نظر می‌رسد، نیست. برای پیگیری و تحقق آینده‌ای هوشمند، الزامات زیادی وجود دارد. در اینجا هفت مورد ضروری زیر را پیشنهاد می‌کنیم:

افراد باهوش: در یک فضای پویای جهانی، با پیشرفت سریع فناوری‌ها و دانش، آینده هوشمند به افراد تحصیل کرده و آموزش دیده نیاز داردکه بتوانند در ایجاد دانش جدید سهیم باشند، قادر به استفاده از نوآوری‌های جدید برای بهبود آنچه در جامعه مهم است، باشند.
رهبری هوشمند:رهبران هوشمند کسانی هستند که می‌توانند انگیزه و مشارکت مردم را در ایجاد آینده هوشمند تجمیع کنند. رهبران هوشمند باید راه‌هایی برای ایجاد مشاغل جدید با چرخه عمر نسبتاً طولانی پیدا کنند زیرا بسیاری از مشاغل در آینده از بین می‌روند.
دولت‌های هوشمند: در عصر دیجیتال، دولت‌ها نهادهایی نیستند که شهروندان را کنترل می‌کنند. دولت‌های هوشمند باید مشارکت شهروندان را در ایجاد یک کشور امن با پاسخگویی، شفافیت، حاکمیت قانون و عدالت اجتماعی که به طور جهانی اعمال می‌شود، تسهیل کنند.
زیرساخت‌های هوشمند: آینده هوشمند به سیستم‌های کارآمد ایمنی و حریم خصوصی شهروندان، مدیریت حمل و نقل عمومی، شبکه برق، آب تمیز، نظارت بر محیط، مدیریت پسماند، امنیت ICT و موارد مشابه نیاز دارد. با استفاده از تلویزیون مدار بسته، سنسورهای هوشمند، اینترنت اشیا، سیستم‌های ابری و تجزیه و تحلیل پیشرفته، شهرها یا جوامع می‌توانند زیرساخت‌های هوشمند را توسعه و مدیریت کنند.
صنایع هوشمند: در عصر دیجیتال، صنایع هوشمند باید در زمینه تحول دیجیتال فعال باشند تا کالاها و خدماتی را که مشتریان می‌خواهند یا نیاز دارند به مشتریان ارائه دهند.کارمندان کم و در عین حال فعالیت گسترده از دیگر ویژگی‌های صنایع هوشمند است.
مراقبت‌های بهداشتی و سیستم‌های آموزشی هوشمند: دو حوزه‌ای که احتمالاً شدیدترین تغییرات را در آینده شاهد خواهند بود، مراقبت‌های بهداشتی و آموزشی هستند.
خانه‌های هوشمند و خودروها: دو مورد از نیازهای آرزوی مردم خانه و اتومبیل ارزان قیمت، کارآمد و راحت است. در عصر دیجیتال، با پشتیبانی افراد هوشمند، رهبری، دولت‌ها و زیرساخت‌ها، خانه‌ها باید به حسگرها، سیستم‌های امنیتی هوشمند، سیستم‌های خودآموزی و مواردی از این دست مجهز شوند.

نتیجه

نوآوری در مورد اجرای واقعی ایده‌ها یا فناوری‌های جدید برای ایجاد ارزش جدید با روش‌های کاملاً متفاوت نسبت به گذشته است. در تلاش‌های مستمر برای مقابله با چالش‌های پیچیده در بازار جهانی شبکه، نوآوری ضروری است. نوآوری دیگر ایجاد ارزش برای یک فرد یا سازمان نیست، بلکه هدف نهایی آن ایجاد آینده‌ای هوشمند است که بتواند امکانات جدیدی را در اختیار ذینفعان یک جامعه قرار دهد. آینده هوشمند به وضوح چیزی است که مردم، سازمان‌ها، دولت‌ها و کشورها می‌خواهند ایجاد کنند. اکثر دولت‌هایی که در ایجاد یک جامعه هوشمند فعالیت می‌کنند، برای موفقیت در پروژه تأکید بر الزامات «سخت افزاری» دارند، به عنوان مثال، موارد زیر نمایانگر الزامات معمولی پروژه ملی برای ساختن یک ملت هوشمند است:

توسعه زیرساخت‌های تحقیقاتی برای علوم، فناوری، مهندسی ICT ، بیوتکنولوژی، مواد، رباتیک، هوش مصنوعی و غیره.
توسعه مراکز تحقیق و توسعه، مشاغل تحقیقاتی و پردیس‌های نوآوری.
مراکز تحقیقاتی کاربردی برای نوآوری در همگرایی و ایجاد سرمایه‌گذاری.
پشتیبانی از شرکت‌های کوچک/متوسط فناوری.
پشتیبانی از برنامه‌های آموزشی در علوم، مهندسی و ریاضیات.
ساختار دولت، بودجه و سیاست‌های ایجاد اشتغال.

در حالی که برنامه‌های فوق همه عناصر شایسته و مثبتی برای یک جامعه مدرن آینده‌نگر هستند، ایجاد آینده ای هوشمند نیاز به بنیادی فرهنگی دارد که در آن می‌توان نوآوری را برای یک آینده هوشمند پرورش داد. به طور خاص شرایط محیطی از نوع «نرم افزار» باید وجود داشته باشد. اگرچه انحصاری نیست، برخی از الزامات اساسی نوع نرم افزار به شرح زیر است: