علی پوررجبی، کارشناس ارشد مطالعات معماری ایران
این‌بار پرسه‌زن پس از پرسه در خیابان مطهری که در شماره‌های قبلی دوات خواندید تصمیم دارد در خیابان امام خمینی گشتی بزند و آن‌چه می‌بیند توصیف کند و درباره‌اش بنویسد.
خیابان امام خمینی از آن خیابان‌هایی است که از بیرون شهر به مرکزی‌ترین نقطۀ شهر کشیده می‌شوند. آن خیابان‌هایی که طیفی از نبود و بود شهر را پیش چشم می‌آورند. ویژگی عجیبش خارج شهر تاریخی‌اش است. بله! خارج شهر تاریخی. پیش از این مرکز شهر تاریخی دیده بودیم اما در خیابان امام خمینی می‌توانید خارج شهر تاریخی را ببینید. اگر از توشیبا وارد خیابان امام خمینی شوید پس از گذز کردن از تقاطع منظریه ناگهان فضای شهر شبیه به خارج شهر می‌شود. می‌دانیم پس از گسترش شهر از جنوب تا میدان گیل این‌جا الآن تقریباً وسط شهر است اما این‌جا همچنان شبیه خارج شهر رشت در هفتاد یا هشتاد سال پیش است.
کارخانه‌ی دخانیات با آن دایره‌های بامزه و مهربانش و ایستگاه ماشین‌های سواری تهران و قزوین و هتل‌های کوچک و ساختمان‌های بزرگ مقیاس و نهایتاً میدان فرهنگ با ساختمان‌های متناسبش همه و همه به ما نوید ورود به رشت را می‌دهند این‌جا خارج شهر تاریخی رشت .و دروازه‌ی ورود به رشت است. کوتاه مقایسه‌اش کنیم با ورودی‌های بی‌ریخت و پر هرج و مرج رشت فعلی. ورودی‌هایی که ویژگی اصلی آن‌ها حاشیه‌ای بر متن شهر بودن است و آن قدر با ساختمان‌های ریز و خُرد ادامه پیدا می‌کنند تا جایی که یادمان می‌رود کجاست تمام شوند.
اما این خارج شهر زیباست و با میدان فرهنگ ورود به حوزه‌ی شهر به رسمیت شناخته می‌شود. هرچه به پیش می‌رویم شهر و فضای اجتماعی‌اش بیشتر خود را بر ما آشکار می‌کند از چهار راه میکائیل که بگذریم بالا آوردن سر همراه است با دیدن نقش و نگار خاک‌گرفته‌ی بناهای پهلوی که از این‌جا به بعد تا انتهای خیابان در میدان شهرداری فراوان است.
امتداد خیابان امام خمینی همراه است با ظهور بازار و محل تجارت است پر است از حضور مردم. ورودی‌های بازار در جبهه‌ی شرقی خیابان را رها کنیم که به قول ادیبان نوشتن درباره‌ی بازار دراین مقال نگنجد سمت غربی خیابان را پیش چشم آوریم. کوچه‌ها را از دست ندهیم. در جبهه‌ی غربی خیابان امام در بعضی نقطه‌ها دو لایه است. لایه‌ی اول همان لایه‌ی تجاری است و پر است از مغازه و لایه‌ی دوم که موازی با لایه‌ی اول است راه ورود به آن از طریق کوچه‌ها است لایه‌‌ای خدماتی است که از انبار گرفته تا چای و نهار و سور و سات مغازه‌دارها را فراهم می‌کند. در یکی از این کوچه‌های باریک موازی خیابان امام و در لایه‌ی دوم خدماتی خیابان امام خمینی که باریکی اندام کوچه و سایه روشن ساختمان‌هایش راکدترین هوا را نیز به حرکت می‌آورد نیمکت‌های قهوه‌خانه هایی را می‌توان دید که محل استراحت مغازه‌داران و عابران راه‌بلد در خلوت کوچه است. فاصلۀ این نقطه‌ی خلوت تا شلوغ‌ترین جای خیابان امام بیش از چند متر نیست. لایه‌ی دوم خیابان امام فضای خصوصی شهری است در کمترین فاصله با فضای عمومی آن. چه بسا بشود در این نقطه و روی یکی از این نیمکت‌ها ساعتی خوابید بدون این‌که مزاحمی داشت.
انتهای خیابان امام که مزین است به سینمایی مخروبه که نماد ورشکستگی این روزهای هنر است با گشایش به فضای اجتماعی اصلی شهر رشت و ورود به میدان شهرداری همراه می‌شود. هرچند انتهای این خیابان تصویری درخشان و قابی زیبا به میدان شهرداری ندارد ولی تصویر اداره پست و امتداد ساختمان شهرداری از این راستا نوید حضور در فضایی غنی را به عابرین می‌دهد.
