عصر روز شنبه، 12 بهمن ماه جاری، خانه‌ی فرهنگ گیلان میزبان گفتمانی با عنوان تالاب عینک، بازپویاسازی و به بهانه‌ی روز جهانی تالاب بود. سلسله نشست‌هایی در راستای معماری و شهر و با چاشنی نوآوری و امید و به طور بین‌رشته‌ای توسط اندیشکده‌ی برساو؛ نشست یازدهم این گروه در یک خانه‌ی باهویت در محله‌ی ساغری‌سازان رشت میزبان جمعی با رنگ و نوای فرهیختگی، چه دانشجو، چه مدیر، چه حرفه‌مند و پژوهشگر و مدرس و… بود.
تالاب عینک یکی از پدیده‌های جذاب در شهر رشت است که با چالش‌ها و موضوعات مختلف و متفاوتی شامل زیست‌محیطی، منظر شهری، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، شهرسازی و مدیریت استراتژی، قانونی وحقوقی در شهر روبه‌رو است. این نشست در ادامه‌ی پرونده‌ی مطالعاتی اندیشکده‌ی برساو با گفت‌وگو از جنبه‌های مختلف تالاب عینک به آسیب‌شناسی و فرصت‌شناسی در این ارتباط پرداخت. این برنامه شامل پنل گفتگو با حضور:
رضا زمانی: دکترای محیط‌زیست، بررسی تالاب عینک از منظر محیط زیست/ متین عاشوری: مدیر تحول اداری شهرداری رشت، اهمیت خط توسعه‌ی شرقی – غربی تالاب عینک در رشت / پیمان بازدیدی: نماینده سازمان‌های مردم نهاد، اهمیت فعالیت‌های سازمان‌های مردم نهاد در پدیده‌های شهری بود و هم‌چنین و دو ارائه توسط: سعیده قرشی، مدیر و موسس اندیشکده‌ی برساو اهمیت اقدامات تاکتیکی و هم‌افزایی اجتماعی در طراحی‌های شهری با نگاه به اخبار منتشر شده از تالاب / نیما تبریزی، معمار، بازآفرینی شهری و رویکرد مشارکت اجتماعی.
آغاز برنامه ارا‌ئه‌ای توسط راوی برساو، سعیده قرشی پیرامون اخبار و روایت‌های موجود از تالاب بود. با این هدف که آنچه از تالاب شنیده می‌شود را به خاطر آوریم. بدین ترتیب اخبار مربوط به تالاب با عنوان‌های اجتماعی، محیط زیستی، سیاسی، کالبدی مورد بررسی قرار گرفت و محورهای گفتگوی برنامه بر مبنای این اخبار هدف‌گذاری شد.
در ادامه پنل گفتگو با محوریت شهرسازی و مطرح شدن سه سوال اساسی توسط راوی برنامه از خانم عاشوری آغاز شد. محور توسعه‌ی شرقی، غربی در شهر رشت چیست و چگونه تالاب را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟ تعریف پروژه‌های سرمایه‌گذاری در این مسیر به چه طریقی انجام می‌شود؟ ابعاد دیگر پروژه‌های شهری این محدوده شامل بعد اجتماعی و محیط‌زیستی چطور پیش‌بینی شده است؟
متین عاشوری با اشاره به مسیر پیاده محور شهر رشت که از پل زرجوب در خیابان شریعتی شروع شده است و در انتها به خیابان شهید حبیب زاده (فاز ۲ خیابان ضیابری، در مجاورت رودخانه‌ی گوهررود) رسیده و سپس از طریق پل طبیعت، با گذر از بوستان مفاخر و سالار مشکات به تالاب عینک می‌رسد، تشریح کرد که این مسیر پتانسیل‌های بسیاری برای شهر رشت دارد. در ادامه با اشاره به بین‌رشته‌ای بودن رشته‌ی شهرسازی و ارتباط تنگاتنگ آن با موضوعات اجتماعی و محیط‌زیستی و لزوم اولویت قرار دادن کیفیت زندگی ساکنان منطقه و اقشار محلی در جنبه‌های مختلف این طرح به توضیح طرح پیشنهادی فاز صفر صورت گرفته، پرداختند.
متین عاشوری با اشاره به اینکه تالاب عینک یک فرصت استثنایی شهری به حساب می‌آید، اینطور بیان کرد: لازم است طرح‌هایی برای توسعه‌ی گردشگری و استفاده به صورت فراشهری، حضور شهروندان، گردشگران در چشم‌انداز سرمایه‌گذاری شهری وجود داشته باشد.
او با اشاره به فازبندی‌های پروژه، لزوم اولویت‌بندی در تعریف پروژه‌ها و نیزتوضیحاتی در راستای دلایل و جنبه‌ها موفقیت پروژه‌ی پارک دانشجو، به نبود نسخه‌ی واحد برای تمام محدوده‌ی تالاب و نیاز به همکاری، تنوع و انعطاف در موفق واقع شدن پروژه‌ها پرداختند.
در ادامه رضا زمانی، دکترای محیط زیست از منظر محیط زیست تالاب بحث خود را آغاز کردند. او با اشاره به تحقیقی که در سال 95 انجام شده بود و روند جهانی خشک شدن تالاب‌ها، رتبه‌ی یک جهانی ایران در موضوع تالاب‌های در معرض خطر را تذکر داد. در ادامه‌ی صحبت با اشاره به شعار امسال روز جهانی تالاب‌ها “زندگی در تالاب‌ها شکوفا می‌شود”، به اهمیت گونه‌های زیستی در تالاب‌ها پرداخت؛ و با ارائه‌ی تصاویری گونه‌های مختلف زیستی گیاهان، پرنده‌ها و خزندگان در معرض خطر را معرفی کردند.
رضا زمانی اشاره کرد تالاب‌ها از جمله مهمترين عرصههاي زيست در جهان هستند كه به دليل تنوع زيستي منحصر به فرد، نقش كنترلي در سيستمهاي هيدرولوژيك، حجم زيست توده توليدي، جذب کربن، تعديل درجه حرارت، بادشکن، ايجاد شرايط بادپناهي، جلوگيري از سيل و طوفان، كنترل بيولوژيك امراض و بيماري‌ها، تامين كننده‌ی زيست‌گاه حيات وحش و آبزيان، نقش ارتباطي و حمل و نقل، تامين كننده‌ی آب براي كشاورزي، اهميتهاي چند جانبه‌ی توريستي و تفرجي، ارزش‌هاي بي‌شمار علمي، پژوهشي و زيبا شناختي دارند. تالاب‌هايي كه در محدوده‌ی شهرها هستند از جمله اكوسيستم‌هاي بسيار مهم در تعديل و كاهش اثرات نامطلوب شهري هستند. اين تالاب‌ها همچنين نقش مهمي در توسعه و شكل‌گيري خود شهر و مطلوبيت آن دارند.
آسیب‌های جدی تالاب را مربوط به فاضلاب‌ها، سنبل آبی، زباله‌ها، نخاله، تغییر کاربری و خشک سازی تالاب برای ساخت و ساز، مشاغل مزاحم اطراف می‌داند و تاکید کردند که تالاب عینک می‌تواند پتانسیل‌های ملی و تهدیدهایی که فرا محله‌ای را توامان به همراه داشته باشد.
در ادامه پیمان بازدیدی، دهیار سقالکسار و نماینده‌ی سازمان‌های مردم نهاد، از فعالیت‌های مشارکت محور و سازمان‌های مردم نهاد گفتند و با اشاره به اقدامات صورت گرفته‌ی خودجوش توسط گروه مردم نهاد سرزمین ایده‌آل ما پیرامون پاک‌سازی سنبل آبی، نیاز به توجه بیشتر به فعالیت‌های اجتماعی و شعور اجتماعی را صریحا بیان کرد. آموزش‌های ساکنین و شهروندان را از اقداماتی دانست که توسط گروه‌های مردم نهاد قابل انجام است.
و در آخر ارائه‌ی کوتاهی توسط نیما تبریزی، معمار صورت گرفت. او با اشاره به لزوم لحاظ کردن روحیه‌ی مشارکتی در تعریف اقدامات مربوط به یک محدوده‌ی مکانی، تجربه‌ی خود را در برگزاری کارگاه مشارکت محور بین ساکنان و یک گروه از دانشجویان در روستای طار بیان کرد.
روای برساو در پایان، این نشست‌ها را فتح باب گفتگو پیرامون موضوعات شهر دانست و با اشاره به ماهیت چند بعدی و پیچیده‌ی شهر اینطور ادامه داد که هرچند با یک نشست و چند نشست، یک روزنامه و چند روزنامه مشکلات شهر حل نمی‌شود اما امید است گامی باشد در جهت افزایش آگاهی نسبت به معضلات شهری و رویکردهای نوین در این ارتباط … امید است که گفتگوها پیرامون شهر ادامه یابد …
عکس: صدف سلیمی‌مقدم
